Rusland, een verlaat slotakkoord van de 20e eeuw

De oude Sowjet-geest komt nog één keer uit de fles. Al wordt de nieuwe tsaar, Poetin niet gesteund door een Russische adel maar door een rondreizend circus van miljardairs die afwisselend verblijven in villa’s en paleizen in Moskou, Londen, Tel Aviv, Zürich, Marbella en New York. De twintigste eeuw waart rond. De Amerikaanse president Biden roept zowaar associaties op met de strenge rust die F.D. Roosevelt op oude foto’s uitstraalt, Boris Johnson doet zijn best om uit de schaduw van Churchill te stappen, de wereld buiten Europa en Amerika lijkt net als rond 1938 even niet te bestaan. Om het historische plaatje compleet te maken: Europese leiders vergaderden vorige week in Versailles net als in 1918. Maar dan grijpt de eenentwintigste eeuw ons weer bij de lurven: de gruwelen van de slagvelden zijn maar een paar tikken op je mobiel verwijderd. In de verte, voorbij het slagveld loert zwijgend maar veel sterker dan een eeuw geleden een Chinese draak. En Versailles?

Kneppelfreed, zeventig jaar geleden

Met knuppels en waterkanonnen verdreef de politie een grote groep Friezen van het Zaailand, op vrijdag 16 november 1951. Ik lees het nu pas hoewel van Wad tot Stad er al op 2 november jongstleden over schreef. Een vriend van mij wiens ouders een soort stille verontwaardiging op hem hebben overgedragen over die gebeurtenissen – zij woonden in het epicentrum van de Friese onrust – probeerde tevergeefs de volle draagwijdte daarvan aan mij duidelijk te maken. Dat lukte maar moeilijk omdat het rotsachtige landschap in Cappadocië waar wij op dat moment doorheen liepen al alle aandacht opeiste. Die rotsen waren zo bizar dat mijn hersens moesten vechten tegen de gedachte dat wij, wekenlang afgesneden van het wereldnieuws, ongevraagd in een metaversum van Facebook verzeild waren geraakt.

Europa gaat zijn soevereiniteit terugwinnen … langzaam

Jan W. Schnerr, 19 november 2018

De Franse president Macron maakte vandaag in de Duitse Bondsdag duidelijk dat de soevereiniteit van Europa een kernthema voor de komende jaren moet zijn. Zijn tweede punt: de verantwoordelijkheid van ons werelddeel, of anders gezegd, de ‘missie’ van Europa behoort te zijn “de wereld op een vreedzame koers te brengen”. Als derde hoofdthema en iets meer op politiek-bestuurlijk niveau bracht hij weer de noodzaak van een Europees leger naar voren. Bondskanselier Merkel was een tikkeltje terughoudender, een Europees leger ja, maar “langfristig”, toch sloot zij zich aan bij het bouwwerk dat Macron in de steigers zette. Dat is naar Franse traditie een logisch bouwwerk.

Engeland. Lezend in ‘Een klein eiland’ van Bill Bryson, denkend aan de ‘Brexit’

Al zeker tien jaar neem ik mij niet meer voor om volgend jaar echt weer eens naar Engeland te gaan. De herinnering aan die B&B kamertjes met kranen die zo dicht tegen een eeuwenoude wasbak waren gemonteerd dat wij alleen onze vingertoppen konden bevochtigen, die waren mij ooit dierbaar en de reden om de vijftien jaren daarvoor, terugkerend uit een warm Italië telkens tegen mijzelf te zeggen: volgend jaar gaan wij toch echt weer een keer naar Engeland. Dat restaurant waar om ons heen twintig lege tafeltjes stonden en uitgerekend dat van ons een kort pootje had en waar wij uit pure beleefdheid niet meteen naar een andere tafel liepen maar de dienster vriendelijk vroegen of wij dáár mochten gaan zitten en ik, toen zij mij zwijgend bleef aankijken, ter verduidelijking aarzelend het tafelblad zachtjes op en neer bewoog waarop zij mij vernietigend aankeek en zei: “It won ’t hob!” en wegliep. De herinnering aan dat poppenhuisje met die oude dame die toen wij beneden kwamen het ontbijt al had klaargezet en mij stomverbaasd aankeek toen ik vroeg of zij mij kon vertellen waar het stopcontact zat om mij te kunnen scheren. In ons kamertje boven bedoelde ik. Staande in haar eigen huiskamer begon zij zoekend rond te kijken ook tussen de plastic plantjes en het namaak porcelein. Samen hebben wij zelfs de ontbijttafel wat verschoven zodat wij een verborgen hoek konden inspecteren. Ik klampte mij vast aan de gedachte dat ik haar nooit meer terug zou zien. Het was een ander universum, Engeland. Het lijkt zo dichtbij, vanuit Noord-Frankrijk kon je het zien liggen.

“Victor Orban krijgt oorvijg.” “Hongarije voor straf in de hoek.” Ok, even terug naar de echte wereld

Politiek wordt gepersonaliseerd: Rusland is Poetin, liefst met ontbloot bovenlijf. Amerika is Trump, ‘grab them by the pussy’. Turkije is Erdogan, ‘de wereld is tegen ons’. Is Orban Hongarije? Even terug naar het land zelf.

Frankrijks nieuwe verhaal. Intussen op het Binnenhof is Europa ver weg.

Een week na de overwinning van Emmanuel Macron komen twee gerenomeerde Franse hoogleraren met het volgende verhaal.

1. Het geklaag over het ‘democratisch tekort’ van Europa is terecht. Vroeger kon namelijk een regering een tijdelijke inzinking van zijn nationale economie compenseren door een stimulerend beleid. In de Europese binnenmarkt niet meer: als Duitse machines goedkoper worden, moeten in Frankrijk de lonen omlaag. Waarna Duitse lonen ook iets omlaag gaan, enzovoort. Een concurrerende race naar de bodem dus.
2. De overheid op Europees niveau staat machteloos, zeggen Michel Aglietta en Nicholas Leron: ziedaar het democratisch tekort. Er ligt altijd wel een lidstaat dwars. De EU (of: de eurozone) heeft geen eigen budget en mag dat niet via belastingheffing creëren.
3. Wat nu? Terug naar een soeverein Frankrijk? Nee, Frankrijk zou een quantité négligeable zijn ten opzichte van de economische grootmachten van de 21e eeuw. Kleine stapjes dan maar naar een Europese economische overheid? Dat is geen optie voor Parijse intellectuelen.

Paus Ratzinger was geen Twitteraar

Waar zijn de Nederlandse katholieken? Eerst treedt er een paus af, voor het eerst in 800 jaar of daaromtrent. Waarom? Wat is er precies aan de hand? Niets gehoord van katholieke “opinion leaders”. Daarna het gespannen afwachten of er al witte rook komt uit de kachel van de romeinse Curie. Geen commentaar van progressieve bisschoppen of van in “werkgemeenschappen” levende kritische katholieken. Ik moest mijn toevlucht zoeken in een Duitse krant om bijvoorbeeld een analyse te lezen van de rol achter de schermen van kardinaal Bertone. De Raspoetin van het Vatikaan. De man heeft een prachtige kop, helemaal passend bij die rol en bij zijn CV: de briljante en spijkerharde vijfde zoon van een boer uit Piemonte (mooie kazen en uitstekende wijn). Hij klom op als lid van de orde van Salesianen van Don Bosco. Dat klinkt als opstaan om half vijf zonder vloerverwarming.

De Tweede Kamer als Konijn

Zonder instemming van de Tweede Kamer komt er in dit land geen begroting door. Deze waarheid is in het beton van ons staatsrecht gegoten. En in het bijna heilig ritueel van Prinsjesdag: de Koningin, de troon in de Gravenzaal, de hofdames, de geachte dames-Kamerleden met heel bijzondere hoeden (en de heren niet te vergeten) en de koets natuurlijk! Kortom ’s lands begroting, de staat van inkomsten en uitgaven wordt door Zijne Majesteits regering op de derde dinsdag in september aangeboden. “Zijne” majesteit, ja inderdaad, want deze column is niet alleen actueel maar hij loopt ook nog op de gebeurtenissen vooruit. September aanstaande is het zover want dan zal voor het eerst sinds de oprichting van het blad Ons Koningshuis en de Libelle en de Margriet een koning, dus niet de staatsrechtelijke Koning maar een mannelijke koning vanaf de troon in de Ridderzaal (of was het toch de Gravenzaal?) zijn gedachten voorlezen over het jaar 2014.

Walvis Gestrand; Houdt ons een Spiegel voor

De bultrug die strandde op de Razende Bol bij Texel had geen onheilvoller moment in het jaar kunnen kiezen om ons te confronteren met onze zwakheden en onzekerheden. Een week voor Kerstmis, terwijl de kale nog niet versierde boom in de weg staat (hadden wij niet toch een kleinere moeten nemen?), terwijl de discussie over kip, kalkoen of bio nog gevoerd moet worden en het weer buiten van een valium-achtige somberheid is boort een treurige, vochtige blik zich in onze ziel. Eén van de 60.000 bultruggen op deze wereld heeft een zandbank tussen Den Helder en Texel uitgekozen om zijn laatste adem uit te blazen.

Eenzaam Eiland

Engeland vond ik fascinerend.

De tachtigjarige gentleman die uit zijn luxueuze camper naar buiten kwam in de stromende regen. Het was om zes uur in de ochtend en wij waren al zeker een kwartier bezig om onze oude Volkswagenbus die met de achterwielen in een klein, verraderlijk greppeltje vastzat weer vlot te krijgen. De banden draaiden de modderkluiten tegen onze doorweekte kleren na een ellendige nacht in een ondergelopen tent. Met een zuidwester op beende hij de veertig of zestig meter naar onze onheilsplek. De man had zich op zijn leeftijd op dit tijdstip en met dit weer aangekleed om te helpen! Hij bereikte ons op het moment dat de wagen tergend langzaam los kwam. Uitgeput, hijgend en niet in staat een woord uit te brengen keek ik hem aan. Hij zag dat hulp niet meer nodig was, knikte vriendelijke en sprak de woorden die ik nooit vergeten ben: “It ’s not a pleasure, isn’t it?”.