Mursi of Morsi, hoe heet ‘ie nou? De Europese pers moet nog een beetje warmdraaien met het nieuwe Egypte. In Duitsland kiezen ze voor “Mursi”. De NRC zegt “Morsi”. Ze zullen het wel aan een arabist hebben gevraagd. Ik kies voor de NRC: Morsi. Doe maar gewoon dan doe je al gek genoeg. Enfin, Morsi heeft plotseling de rechterlijke macht opzij gezet en de macht naar zich toegetrokken.
Egypte komt uit een periode van relatieve irrelevantie. Maar in het Midden-Oosten draait het uiteindelijk om drie landen: Egypte, Turkije en Iran. U heeft gelijk als u zegt dat Israël en Saoedie-Arabië minstens zo bepalend zijn. Maar dan hebben wij het over de komende tien jaar. Voor de langere termijn zijn de drie ETI-landen (laat ik ook eens een afkorting uitvinden) bepalender. In het Westen volgen maar weinigen zo’n lange termijn redenering, in het Midden-Oosten veel mensen en in het Verre Oosten iedereen.
Tussen 1980 en 2008 zijn de economieën van Azië, de gehele wereld en de Arabische wereld jaarlijks gegroeid met respectievelijk 5 %, 2 % en 0,2 %. De bevolkingsgroei was het sterkst in de Arabische landen. 40 % van alle werklozen in de Arabische wereld was in 2010 tussen 15 en 24 jaar oud. In Egypte was dat 60 %. De helft van de bevolking in de 22 Arabische landen is jonger dan 25 jaar. Tussen 2010 en 2050 zal de bevolking groeien van 350 tot 700 miljoen. Dit wordt chaos of economische groei.
De vraag of Morsi een loepzuivere democraat is, beheerste de mediacommentaren de afgelopen weken. “Neen!”, luidde meestal het strenge oordeel. De meeste commentatoren waren ook een beetje teleurgesteld. Zojuist had immers de Egyptische leider een heel constructieve rol gespeeld bij het bereiken van een staakt-het-vuren in Gaza. Concreet: hij had een Israëlisch grondoffensief helpen voorkomen dat gepaard zou zijn gegaan met een voor de Westerse politieke leiders buitengewoon pijnlijke massaslachting (wat de werkelijke strategische betekenis is van de wapenstilstand zal pas geleidelijk duidelijk worden).
Ik mis bij de Morsi-watchers een paar relevante aspecten.
1 De destructieve rol van de rechterlijke macht en de openbare aanklager na de val van hun baas: de dictator Mubarak. Hier zou een vergelijking met obstructie van de rechters in Turkije sinds eind jaren ’90 niet misstaan.
2 De enorme druk op Morsi om iets te doen aan de rampzalige economische situatie waarin miljoenen Egyptenaren verkeren. De obstructie van de rechters maakt het vrijwel onmogelijk daarmee te beginnen.
3 Het onderscheid tussen de hard core salafisten en de mainstream Moslimbroederschap. Die laatsten zijn pragmatisch en streven niet het Koninkrijk Gods (Allah ’s) op aarde na maar een gezonde economie. De salafisten worden gesponsord door de grote vriend van het Westen: Saoedie-Arabië.
4 De rol van de duistere macht op de achtergrond: de militairen. Daarbij moet worden onderscheiden, hun politieke en hun economische macht. Wat het eerste betreft kiezen zij er misschien (en hopelijk) sneller dan de Turkse militairen voor om “terug te keren naar de kazernes”. Hun economische macht en rijkdom achter de schermen is enorm.
Joris Luyendijk schreef enkele jaren geleden een boek over de onmogelijkheid om als correspondent vanuit een dictatuur (hij was onder andere in Egypte gestationeerd), volledig geïnformeerd te zijn. Laten wij dat de Lex Luijendijk noemen. Ik wil aan de Lex Luyendijk toevoegen: in revolutionaire situaties ligt de hoofdstad (Caïro dus) onder het vergrootglas en lijkt representatief voor de rest van het land. Dat wordt versterkt door westerse NGO ’s die door westerse regeringen of fondsen worden gefinancierd en die Amerikaans sprekende autochtonen in dienst hebben.
Morgen 1 december organiseert de moslimbroederschap demonstraties ter ondersteuning van de lijn Morsi. We zullen zien of de Lex Luyendijk in dit geval tot vertekening in de berichtgeving heeft geleid.
Jan Schnerr
30 november 2012
Go East 